 |
| Căng thẳng lộ rõ trên khuân mặt hai nhà lãnh đạo |
Ông Graham Allison là thư ký Bộ trưởng Quốc
phòng thời chính quyền Clinton
Để đánh giá viễn cảnh
của cuộc họp thượng đỉnh giữa 2 ông Donald Trump và Kim
Jong-un, chúng ta cần đặt những câu hỏi:
2 - Cần so sánh nó [vấn đề
lợi ích quốc gia] với cái gì?
3 - Thiếu điều gì trong chính
sách và hành động của chính quyền tổng thống Trump?
Cân nhắc về những lợi ích
quốc gia, câu hỏi thực tế cần đặt ra là điều gì có vấn đề hơn mọi vấn đề khác?
Trong trường hợp đó, ưu tiên về lợi ích của Hoa Kỳ là:
1 - Không có một vụ nổ hạt
nhân trên đất Mỹ.
2 & 3 - Triều Tiên không
có năng lực để đánh Hoa Kỳ bằng vũ khí hạt nhân và Không có Cuộc chiến Triều
Tiên lần 2 (có thể khiến Hoa Kỳ và Trung Quốc bị kéo vào cuộc chiến).
4 - Không có việc Triều Tiên
bán vũ khí hạt nhân cho khủng bố hay các nước khác.
5 - Triều Tiên không có tên
lửa có thể gắn đầu đạn hạt nhân để chống lại quân đội Hoa Kỳ và đồng minh.
6 - Triều Tiên không sản xuất
thêm vũ khí hạt nhân hay các vật liệu vũ khí hoặc tên lửa.
Tất cả những điều trên đều là vấn đề lớn
hơn một Triều Tiên không có vũ khí hạt nhân.
 |
| Ông Graham Allison |
Nhưng kể từ đó, Triều Tiên đã
dừng thử nghiệm ICBM và vũ khí hạt nhân (và vì thế chưa có năng lực tin cậy để
đánh Hoa Kỳ) đồng thời đã cam kết sẽ giải trừ hạt nhân. Trong bài phát biểu vào
năm mới 2019, lần đầu tiên, ông Kim Jong-un hứa rằng Triều Tiên "sẽ không
chế tạo và thử nghiệm vũ khí hạt nhân nữa, cũng không sử dụng hay phổ biến
chúng".
Nếu cuộc họp thượng đỉnh sắp
tới kết thúc bằng cam kết được chứng thực của Triều Tiên về việc sẽ loại bỏ
hoàn toàn các tên lửa ICBM và không sản xuất thêm tên lửa, để đổi lại tuyên bố
chính trị về việc kết thúc cuộc chiến Triều Tiên - thì đây sẽ là một thắng lợi
lớn. Nếu trong những tháng tới, Triều Tiên có thể bị thuyết phục có nhưũng bước
đi tiếp theo đáp ứng những lợi ích của Hoa Kỳ để đổi lại việc Hàn Quốc và
Washington giảm bớt những lệnh trừng phạt, khôi phục lại những quan hệ ngoại
giao, đầu tư và cả việc bình thường hóa quan hệ với một Triều Tiên giải trừ hạt
nhân [có kiểm chứng], đây sẽ là một thắng lợi lịch sử.
Giám đốc của Cộng đồng Tình
báo Quốc gia Hoa Kỳ Dan Coát đã đúng khi ông xác thực rằng Triều Tiên sẽ không
loại bỏ hoàn toàn kho hạt nhân bởi nó rất quan trọng với sự tồn tại của chế độ.
Nhưng Ngoại trưởng Mike Pompeo cũng có lý khi tuyên bố Hoa Kỳ đang trở nên an
toàn hơn so với thời điểm ông Trump bắt đầu nắm quyền.
Charles K. Armstrong là giáo sư về Triều Tiên học tại Khoa Xã
hội học thuộc đại học Columbia
Sự đối đầu giữa Hoa Kỳ và Triều Tiên đã
kéo dài gần 70 năm, một cuộc xung đột dài nhất trong lịch sử của Mỹ. Cuộc chiến
đã làm hàng triệu người Triều Tiên và hàng chục nghìn lính Mỹ thiệt mạng trên
bán đảo Triều Tiên vào đầu những năm 1950 và được ngừng lại bởi một thỏa thuận
đình chiến mà vẫn chưa đạt được một kết quả dứt khoát. Mọi người rất khó có thể
hy vọng một lịch sử như vậy sẽ được giải quyết chỉ bằng một cuộc họp thượng
đỉnh đơn lẻ giữa nhà lãnh đạo của hai nước như cuộc gặp chưa từng có tại Singapore
Những nhà chỉ trích cuộc họp
thượng đỉnh chỉ ra rằng Triều Tiên không đồng ý "hoàn toàn, kiểm chứng và
không thể đảo ngược" quá trình giải trừ hạt nhân như một điều kiện tiên
quyết để cải thiện quan hệ với Hoa Kỳ - nhưng việc tập trung vào vấn đề hạt
nhân đã không đề cập tới cuộc xung đột lịch sử lớn hơn mà trong đó vấn đề hạt
nhân chỉ là một chi tiết được gắn vào nó. Triều Tiên sẽ không từ bỏ kho hạt
nhân của họ khi họ vẫn thấy Hoa Kỳ là một mối đe dọa hiện hữu. Cả Hoa Kỳ chắc
cũng sẽ không gỡ bỏ các lệnh trừng phạt và bình thường hóa quan hệ với Bình
Nhưỡng khi Triều Tiên tiếp tục phát triển chương trình hạt nhân.
Một con đường thực tế hơn với
Hoa Kỳ là dần dần giảm nhẹ các lệnh trừng phạt trong khi Triều Tiên duy trì
việc đóng băng việc thử nghiệm vũ khí và có những bước đi để hủy bỏ chương
trình hạt nhân và tên lửa. Việc bình thường hóa quan hệ giữa Hoa Kỳ và Triều
Tiên sẽ là kết quả cuối cùng của tiến trình này - Trong lúc đó, một tuyên bố
chính thức về chấm dứt Chiến tranh Triều Tiên cũng là một bước quan trọng để
giảm căng thẳng và đưa ra điều kiện hợp lý cho Bình Nhưỡng về chương trình hạt
nhân của họ - mà không phải nhượng bộ về an ninh của Hoa Kỳ và đồng minh tại
vùng Đông Á.
Tất nhiên, còn lâu mới có thể
chắc rằng cuộc họp thượng đỉnh Trump - Kim lần 2 sẽ dẫn tới một tuyên bố hòa
bình hay tạo ra một cơ cấu cho vấn đề giải trừ hạt nhân. Nhưng cả hai chính phủ
đã đặt nền móng cho các cuộc đàm phán trong những tuần vừa qua với các trao đổi
của phái viên và các cuộc thảo luận ở cấp sự vụ nhắm vào một nghị trình cho
cuộc họp thượng đỉnh sắp tới. Trong khi đó, Triều Tiên đã đóng băng việc thử vũ
khí trong khi có một vài bước đi để tháo dỡ các cơ sở tên lửa và hạt nhân.
Triều Tiên đã đòi hỏi Hoa Kỳ phải có "các biện pháp tương ứng" như
giảm bớt một vài lệnh trừng phạt - nhưng vẫn chưa đáp ứng được đòi hỏi của Hoa
Kỳ về danh sách các cơ sở hạt nhân. Con đường phía trước trong mối quan hệ Hoa
Kỳ - Triều Tiên sẽ dài và khó khăn, với nhiều chướng ngại và thay đổi của cả
hai phía. Nhưng hiện tại, ít nhất đó là con đường tránh xa hỏi xung đột và
hướng tới hòa bình.
Frank Aum là chuyên gia cấp cao về Triều Tiên tại Viện Nghiên cứu
Hòa bình Hoa Kỳ. Trước đây, ông là cố vấn cao cấp về Triều Tiên cho
văn phòng Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ:
Tôi lạc quan hơn về cuộc họp thượng đỉnh
lần 2 hơn là lần đầu tiên - dựa trên những gì phái viên đặc biệt Steve Biegun
đã nhận xét tại Stanford tuần trước. Biegun đã chỉ ra rất nhiều điểm cho thấy
các tín hiệu tích cực từ cả Triều Tiên và Hoa Kỳ.
Đầu tiên, ông ta [Steve
Biegun] nói rằng ông Kim Jong-un đã cam kết riêng với Ngoại trưởng Pompeo rằng
Triều Tiên sẽ giải trừ toàn bộ cơ sở hạt nhân có plutonium và uranium, không
chỉ cơ sở Yongbyon như mô tả trong Tuyên bố Tháng 9 của Bình Nhưỡng - nếu Hoa
Kỳ có những bước đi tương ứng. Đây là một tín hiệu tích cực về cam kết của ông
Kim Jong-un giải trừ hạt nhân hoàn toàn.
Thứ 2, ông Biegun công khai
nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ đã chuẩn bị để đàm phán về giải trừ hạt nhân và hòa bình
một cách đồng thời và song song với nhau. Đây là một thay đổi cơ bản của chính
quyền tổng thống Trump so với những chính quyền trong quá khứ - luôn đòi hỏi
Triều Tiên phải giải trừ hạt nhân trước khi bắt đầu đàm phán hòa bình.
Thứ 3, Biegun nói về việc đàm
phán ở cấp sự vụ với Triều Tiên trước cuộc họp thượng đỉnh, với ý định "đạt
được những kết quả hữu hình, một lộ trình cho những cuộc đàm phán và những
tuyên bố sau đó". Tuyên bố này vẫn mơ hồ về việc sẽ có tuyên bố về kết
thúc chiến tranh nhưng chúng ta đã biết Bộ Ngoại giao đang tiến hành thực hiện
ý tưởng sẽ có một tuyên bố kết thúc chiến tranh vì thế tôi không đưa ra nhận
định về khả năng này trong cuộc họp thượng đỉnh lần 2.
Thứ 4, ông Biegun làm rõ, mặc
dù chính sách của chính quyền là trì hoãn việc gỡ bỏ lệnh trừng phạt cho tới
khi quá trình giải trừ hạt nhân hoàn tất, điều đó không có nghĩa là Hoa Kỳ sẽ
không làm gì cho tới khi Triều Tiên xong xuôi mọi việc. Về cơ bản, ông ta đang
nói rằng Hoa Kỳ muốn gỡ bỏ một số lệnh trừng phạt ban đầu - cho phép sự hoạt
động của Tổ hợp Công nghiệp Kaesong, dự án du lịch Mt.Keumgang và hợp tác đường
sắt hai miền Triều Tiên.
Cuối cùng, ông ta nhấn mạnh
Hoa Kỳ sẽ không dính líu tới bất cứ đàm phán ngoại giao nào về việc giảm quân
số, hoàn toàn rút quân hay sự cân bằng giữa lực lượng quân đội Hoa Kỳ [trên bán
đảo Triều Tiên] với việc giải trừ hạt nhân. Quan ngại về việc rút quân là có
căn cứ khi tổng thống Trump tuyên bố về chi phí của việc duy trì quân đội tại
Hàn Quốc, sự bế tắc trong đàm phán giữa Hoa Kỳ và Hàn Quốc trong việc duy trì
hỗ trợ, yêu cầu của ông Trump về việc xem xét lại những lựa chọn của việc giảm
quân số hiện diện tại Hàn Quốc, và những hành động của ông tại Syria và
Afghanistan.
Tất nhiên, chúng ta nên luôn
thận trọng với Triều Tiên. Nhưng sau 7 tháng đàm phán, những dấu hiệu chỉ ra
rất tích cực.
Ông Doug Bandow là cựu
trợ lý đặc biệt của tổng thống Ronald Reagan. Ông là tác giả của sách
"Dây bẫy nổ: Triều Tiên và chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ trong một thế giới
đã đổi thay":
Vòng một cuộc gặp gỡ Trump - Kim là một
điều ngạc nhiên. Sau khi đe dọa sẽ gây ra "bão lửa và cuồng nộ" với
Đảng Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên, tổng thống Donald Trump đã
có cuộc gặp thân thiện với lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un tại Singapore. Mặc
dù, kết quả của cuộc gặp vẫn còn hạn chế nhưng tổng thống Hoa Kỳ nhấn mạnh
Triều Tiên cuối cùng cũng sẽ giải trừ hạt nhân.
Hơn nữa, tác động quan trọng
nhất của việc công khai cuộc gặp cấp cao là để thai nghén cho sự tiếp xúc giữa
Triều Tiên và Hàn Quốc. Tuy họ không trực tiếp tiến đến việc giải trừ hạt nhân,
nhưng họ góp phần làm ấm lên mối quan hệ mà Bình Nhưỡng nhấn mạnh là cần thiết
để có thể dẫn tới việc giải trừ quân bị.
Những gì diễn ra sắp tới hoàn
toàn phụ thuộc vào tổng thống Hoa Kỳ. Việc ông có vẻ tin tưởng rằng ông Kim sẽ
ngay lập tức loại bỏ kho vũ khí của Triều Tiên hoàn toàn không thực tế. Vũ khí
hạt nhân của Triều Tiên chỉ có thể bị tiêu hủy với một cái giá lớn. Đây cũng là
phương tiện mà ông Kim phải dựa vào để duy trì vị thế chính trị. Và cũng là lý
do duy nhất khiến các nước rất chú ý đến Triều Tiên. Vì thế, không ngạc nhiên
khi tình báo Hoa Kỳ nghi ngờ ý muốn giải trừ vũ khí của ông Kim Jong-un.
Như các nhà ngoại giao Hàn
Quốc nói chuyện cùng với tôi đã nhấn mạnh: Ngay cả khi ông Kim đã đưa ra một
"quyết định chiến lược" để từ bỏ vũ khí hạt nhân, ông ấy cũng sẽ
không làm điều đó miễn phí. Ông Kim sẽ không hy sinh lợi thế của mình mà không
nhận được một sự bảo đảm vững chắc. Hãy nghĩ tới số phận của tổng thống Libya
Muammar Gaddafi. Vì thế, cách thức của Triều Tiên đã thể hiện rõ rệt trong
tuyên bố vào hội nghị thượng đỉnh tháng 6 năm ngoái: quan hệ tốt hơn, và môi
trường thuận lợi hơn trước khi giải trừ hạt nhân.
Có thông tin rằng chính quyền
Hoa Kỳ đang đưa ra một chương trình kinh tế với Triều Tiên. Nhưng vấn đề cốt
yếu hơn với ông Kim Jong-un là an toàn của chế độ. Ông ta sẽ không thỏa hiệp
bằng tương lai của mình. Những tiến trình quan trọng cần được đặt ra để giải
quyết vấn đề này.
Nếu không sẽ lại có bế tắc
xảy ra. Điều này có thể đẩy Washington tới một cuộc chạm trán mới với Triều
Tiên, với kết quả là gia tăng căng thẳng với Nga và Trung Quốc - hai nước cơ
bản sẽ không chấp nhận "áp lực tối đa". Chính quyền của ông Trump
cũng sẽ xung đột với Seoul
Thực tế, giống như châu Âu
bất hòa với Mỹ trong việc áp dụng lại các lệnh trừng phạt với Iran Washington
Jieun
Baek đang làm tiến sĩ về Chính sách công tại Đại học Oxford
Cả hai nhà lãnh đạo đều đưa ra tín hiệu
rằng họ muốn có một thỏa thuận đạt được trong hội nghị thượng đỉnh sắp
tới. Có thể đó sẽ lại là một cơ cấu với những điều khoản mơ hồ có thể thay đổi.
Và lịch sử cũng như sự hồ nghi thực tế của tôi dẫn tôi tới dự đoán rằng cuộc
họp thượng đỉnh này sẽ không dẫn tới việc Triều Tiên sẽ giải trừ hạt nhân cũng
như Hoa Kỳ căn bản sẽ giảm nhẹ chiến dịch áp dụng các lệnh trừng phạt đối với
Triều Tiên. Với cuộc bầu cử sắp diễn ra vào năm 2020, tôi lo rằng ông Trump đã
đặt cược một cách rủi ro vào ông Kim Jong-un. Và cần phải biết, ông Kim Jong-un
có thể sẽ rất táo bạo trong những đòi hỏi Washington phải
nhượng bộ. Cuộc họp thượng đỉnh sẽ tập trung ưu tiên về vấn đề anh ninh, tôi hy
vọng và tin tưởng rằng ông Trump sẽ nhớ tới phúc lợi và an ninh cho những công
dân của ông Kim Jong-un, và ông sẽ đề cập đến vấn đề cải thiện phúc lợi cho mọi
công dân chứ không chỉ những ai ở Bình Nhưỡng.
Bae Myung-Bok là biên tập bán thời gian
và đứng chuyên mục cho Nhật báo JoongAng Ilbo tại Seoul
Tổng thống Trump có thể đã che đậy kết quả
yếu kém của cuộc họp thượng đỉnh Hoa Kỳ - Triều Tiên lần 1 tại Singapore bằng
cách nhấn mạnh ý nghĩa biểu tượng của cuộc gặp trực tiếp giữa lãnh đạo cao cấp
nhất hai nước sau gần 70 năm. Nhưng cuộc họp thượng đỉnh lần 2 sẽ hoàn toàn
khác biệt. Nếu ông Trump không thể đạt được một kết quả hữu hình dẫn tới việc
Triều Tiên giải trừ hạt nhân thì sẽ rất khó để ông tuyên bố rằng mình đã thành
công.
Sau khi chứng kiến sự bế tắc
trong cuộc họp thượng đỉnh lần 1, tổng thống Trump có lẽ đã nhận ra rằng việc
Triều Tiên hoàn toàn giải trừ hạt nhân trong giai đoạn này là một tham vọng
thái quá. Sẽ không ngạc nhiên nếu ông quyết định điều chỉnh mục tiêu của mình
là Triều Tiên sẽ bỏ đi chương trình tên lửa tầm xe mà sẽ đe dọa trực tiếp tới
người dân Hoa Kỳ. Ông có thể coi việc đạt được thành công khi loại bỏ mối đe
dọa bị Triều Tiên tấn công vào nội địa Hoa Kỳ, là một điểm ưu thế trong chiến
dịch tranh cử tổng thống năm 2020. Cũng cần nhắc tới chi tiết Ngoại trưởng Mike
Pompeo đã đề cập tới sự cần thiết giảm thiểu rủi ro mà Triều Tiên có thể gây ra
với người dân Hoa Kỳ trong một buổi phỏng vấn với Fox News vào tháng trước.
Cuộc họp thượng đỉnh lần 2 có
lẽ sẽ tập trung vào vấn đề giảm nhẹ trừng phạt với Bình Nhưỡng để đổi lấy việc
Triều Tiên sẽ loại bỏ chương trình tên lửa tầm xa. Phần đầu tiên trong tuyên bố
chung của cuộc họp thượng đỉnh lần 2 đã được thảo ra bởi quan chức cấp sự vụ
của cả 2 nước, có thể sẽ đề cập tới việc tháo dỡ các cơ sở phóng và thử tên lửa
đạn đạo liên lục địa ICBM tại Triều Tiên, loại bỏ các tên lửa tầm xa đã sản
xuất và đóng cửa tổ hợp hạt nhân Yongbyon. Phần thứ 2 sẽ là những lợi ích tương
xứng như việc tái hợp tác kinh tế giữa 2 miền Triều Tiên, giảm bớt một số lệnh
trừng phạt, chính thức tuyên bố kết thúc Chiến tranh Triều Tiên, mở các văn
phòng liên lạc tại Washington DC và Bình Nhưỡng. Nói cách khác, cuộc họp thượng
đỉnh lần 2 giữa Donald Trump - Kim Jong-un sẽ kết thúc bằng việc phần lớn loại
bỏ tên lửa tầm xa của Triều Tiên - Trong khi, các tên lửa tầm trung tầm ngắn,
đầu đạn hạt nhân và các vật liệu được duy trì. Đây sẽ là ác mộng với Hàn Quốc
và Nhật Bản.
Tổng thống Trump có thể tuyên
bố đây là thành công lớn trong cuộc họp thượng đỉnh lần 2, thuyết phục rằng ông
đã giải thoát người dân Hoa Kỳ khỏi mối đe dọa tên lửa hạt nhân của Triều Tiên.
Tuy nhiên, ông không thể tránh được những lời chỉ trích rằng an ninh của đồng
minh đã bị phớt lờ. Và, tầm quan trọng của phần thứ 3 trong tuyên bố chung có
lẽ sẽ định rõ việc "Hoàn toàn, kết thúc, và kiểm chứng việc giải trừ hạt
nhân của Triều Tiên" là mục tiêu cuối cùng - sẽ có một lịch trình và
phương thức thực thi điều này một cách rõ ràng. Tổng thống Trump sẽ được ghi
nhớ trong lịch sử là người đã chính thức công nhận Triều Tiên [về thực tế] là
một quốc gia có vũ khí hạt nhân.
HÀ AN (Theo Viettime)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét